ဓီရာမုိရ္ ေျပာျပတဲ့ Sound Design အေၾကာင္း

ဇာတ္ကားတစ္ကားမွာ အေရးပါတဲ့ အခန္းက႑တစ္ခုအျဖစ္ Sound Design ကို ဂီတမွဴး ဓီရာမုိရ္က မိတ္ဆက္ေျပာျပလာပါတယ္။ ဒီစနစ္ကို စိန္ေဌး႐ုပ္ရွင္ထုတ္လုပ္ေရးအတြက္ ဒါ႐ိုက္တာ ေမာင္မ်ဳိးမင္း႐ိုက္ကူးမယ့္ ဒရမ္မာ႐ုပ္ရွင္ “တုိက္ဆုိင္မႈရွိလွ်င္” မွာ ဓီရာမိုရ္နဲ႔အတူ Sound Design ပညာရွင္ ကိုေက်ာ္ကိုကိုတို႔က စတင္ဖန္တီးေတာ့မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

Sound Design ဆိုတာ ဇာတ္ကားတစ္ကားမွာ အသံရဲ႕အရည္အေသြးနဲ႔ရသကို ပီျပင္ျပည့္စံုေအာင္ အသံေတြကို အေသးစိတ္ဒီဇုိင္းဆင္ ဖန္တီးတဲ့ စနစ္တစ္ခုျဖစ္ျပီး ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ဒီစနစ္နဲ႔႐ိုက္ကူးထားတဲ့ ဇာတ္ကားလည္း မရွိခဲ့ေသးဘူးလို႔ ဓီရာမုိရ္က ေျပာျပခဲ့ပါတယ္။

႐ုပ္ရွင္ကားတစ္ကားမွာ အသံနဲ႔ အ႐ုပ္နဲ႔ႏွစ္မ်ဳိးရွိတယ္။ အသံမွာ ခုခ်ိန္ထိ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ လုပ္ေနက်ေတြက ဒပ္ဘင္တီးတယ္။ Music ရွိတယ္။ ဒိုင္ယာ ေလာ့ခ္ရွိမယ္။ အဲဒါေတြကို Mixing လုပ္မယ္။ ျပီး ရင္ Sound Effect နည္းနည္းပါးပါးထည့္တယ္။ ဒီေလာက္ပဲ။ အမွန္တကယ္ေတာ့ Sound Designဆုိတဲ့နည္းပညာ သတ္သတ္ရွိတယ္။

လူေတြရဲ႕နားက တစ္ခ်ိန္လံုး အလုပ္လုပ္ေနေပမယ့္ သိစိတ္နဲ႔ မသိစိတ္ဆုိတာရွိတယ္။ ဒါေပမဲ့ အခ်ိန္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက သိစိတ္နဲ႔ နားစိုက္ေထာင္တာ ရွားတယ္။ Sound Designဆိုတာ နားအၾကားအာ႐ုံရသအတြက္ သီးသန္႔ဖန္တီးေပးရတ့ဲ ပညာတစ္ခုပါ။ ဒိုင္ယာေလာ့ခ္၊ ေနာက္ခံဂီတ၊ Sound Effect နဲ႔တင္ မျပီးေသးဘူး။ အသံေတြကို ဒီဇုိင္းဆင္ရေသးတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ Sound Design သင္တန္းတက္တုန္းက ကားတစ္စီးနဲ႔တစ္စီး မ်က္ႏွာခ်င္းဆုိင္တုိက္တယ္ဆုိရင္ သာမန္ “ဝုန္း”ခနဲျမည္တဲ့အသံမွာတင္ တုိက္မိတဲ့အသံ၊ တာယာပြတ္တဲ့အသံ၊ မွန္စေလးေတြ ေႂကြသြားတဲ့အသံ၊ မွန္အခ်ပ္လုိက္ႀကီး ကြဲက်သြားတဲ့အသံ အစံုေပါ့။ ဒီလို အသံေပါင္း ေလးဆယ္ေလာက္ေပါင္းလုိက္ေတာ့မွ ရသေျမာက္တဲ့ အသံျဖစ္လာတာ။

သေဘာကေတာ့ ႐ုပ္ရွင္ပိတ္ကားထက္မွာ ကားႏွစ္စီး တုိက္သြားတာကို အျပင္မွာ မ်က္၀ါးထင္ထင္ေတြ႕ရသလုိ ခံစားရေအာင္ အသံက အမ်ားႀကီး ပံ့ပိုးေပးႏုိင္တယ္။ ေနာက္ျပီး Location (ေနရာ)ေတြကိုလည္းအသံက အမ်ားႀကီး ပံ့ပိုးေပးႏုိင္တယ္။ ႐ုပ္ရွင္ဆုိတာ ေဘာင္ခတ္ျပီးျပတာပဲ။ ဒီ ေဘာင္ထဲမွာ သူျပခ်င္တဲ့အ႐ုပ္ကိုျပတာေပမယ့္ ပိတ္ကားအျပင္ဘက္က ျမင္ကြင္းပတ္၀န္းက်င္ေတြကို ပိုႂကြလာေအာင္ ေဘးပတ္၀န္းက်င္ကုိအသံနဲ႔ ပညာသားပါပါ အလုပ္လုပ္ေပးရတာကို Sound Design လုိ႔ ေျပာလို႔ရပါတယ္။ ဥပမာ ေဘာလံုးကြင္းထဲကအသံ၊ လယ္ကြင္းထဲကအသံ စသျဖင့္ သဘာ၀က်တဲ့ အသံေတြကို ဒီဇုိင္းဆင္ေပးရတာမ်ဳိးေပါ့။

ကၽြန္ေတာ္တို႔ ဖန္တီးလိုက္တာကုိ သတိမထားမိလိုက္တဲ့သူေတြလည္း ရွိႏုိင္တယ္။ ဒါေပမဲ့ေသခ်ာတာတစ္ခုက အသံရဲ႕ရသကို ပီပီျပင္ျပင္ ခံစားရမယ္။ အသံေတြ ပိုေကာင္းေနတယ္၊ အသံျငိမ္ေနတာပဲ ဆုိတာမ်ဳိးကေတာ့ ေသခ်ာေပါက္ခံစားရပါမယ္။ ႏုိင္ငံျခားမွာဆုိရင္ Sound Design မလုပ္ထားတဲ့ကားမရွိဘူး။ ျမန္မာမွာက်ေတာ့ Sound Design လုပ္ထားတဲ့ကား လံုး၀နီးပါးမရွိဘူး။ တခ်ဳိ႕ ျမန္မာကားေတြမွာဆို ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ေတြ ၾကားမယ္။ ေနာက္က ေလသံႀကီးကထြက္လာလိုက္၊ ေပ်ာက္သြားလိုက္ ျဖစ္ေနတယ္။ ဒုိင္ယာေလာ့ခ္ကမသန္႔ေတာ့ Music စြတ္တီးနဲ႔ ဆူညံပြတ္ေလာရိုက္ေနတယ္။ နားအာ႐ံုရသ ထည့္စဥ္းစားတဲ့လူမ်ဳိးအတြက္ Post မရွိဘူးျဖစ္ေနတယ္။ ႐ိုး႐ိုးဇာတ္ကားနဲ႔စာရင္ Sound Design လုပ္မယ့္ဇာတ္ကားက ကုန္က်စရိတ္အေနနဲ႔ သံုးသိန္းေလာက္ ပိုမ်ားပါတယ္။ Sound Design လုပ္ဖုိ႔ ကြန္ပ်ဴတာနဲ႔ ေဆာ့ဖ္၀ဲေကာင္းေကာင္းေတြလိုမယ္။ ေနာက္ Environmental Effect အသံေတြ အမ်ားႀကီးလိုတယ္။ အခုဒီကား (တုိက္ဆုိက္မႈရွိလွ်င္) ႐ိုက္ကြင္းမွာဆို ေဘးပတ္၀န္းက်င္အသံေတြပါ ဖမ္းထားတယ္။ ဥပမာ လယ္ကြင္း၊ ေလဆိပ္စသျဖင့္ေပါ့။ Environmental အသံဆုိတာ တစ္ခုနဲ႔တစ္ခု တူမေယာင္နဲ႔ လံုး၀ မတူဘူး။ အလုပ္႐ံုခ်င္းအတူတူတစ္႐ံုနဲ႔တစ္႐ံုမွာ ျဖစ္ေပၚေနတဲ့အသံေတြက မတူဘူး။ ဒါေၾကာင့္ကၽြန္ေတာ္တုိ႔က အသံေတြကိုေထာင္ခ်ီျပီးစုထားတယ္။

ေနာက္တစ္ခုက ဖုိလီလုိ႔ေခၚတယ္။ Post Recroding လုပ္တဲ့အခါမွာ ဥပမာ ဖန္ခြက္ႏွစ္ခုတုိက္တဲ့အခန္း ပါတယ္။ ဒီအခန္းကို ရႈတင္မွာဖမ္းတဲ့မုိက္က်ေတာ့ Directional ျဖစ္ေနေတာ့ အသံေကာင္းေကာင္းရခ်င္မွရမွာ။ ဒီေတာ့ သူ႔အသံဖယ္ျပီး ႐ုပ္ေတြကုိပဲၾကည့္ျပီး ဖန္ခြက္ကိုျပန္တုိက္ေပးရမယ္။ ခြက္ႏွစ္ခုတုိက္တယ္ဆုိတိုင္း ၾကံဳရာခြက္ယူျပီး တုိက္လိုက္လုိ႔မရဘူး။ ေႂကြခြက္လား၊ ဖန္ခြက္လား။ သူ႔ရဲ႕ထိခတ္မႈျပင္းအား ဘယ္ေလာက္ရွိလဲ။ အဲဒီလိုအေသးစိတ္ေလးကအစ လုပ္ရတယ္။

Sound Design လုပ္လုပ္မလုပ္လုပ္ ဘယ္ကားပဲျဖစ္ျဖစ္ Environmental အသံက အရမ္းအေရးပါတယ္။ တခ်ဳိ႕ကားေတြမွာဆုိ ေလကအရမ္းတုိက္ေနတယ္။ စကားသံက်ေတာ့ ၾကည္ေနတယ္။ ဒါ သဘာ၀မက်ဘူး။ အဲဒီလိုေနရာမ်ဳိးဆိုရင္ Effect ကလိုအပ္တယ္။ Sound Design အသံညီညြတ္မွ် တမႈအဆင့္တင္ မဟုတ္ဘူး။ အသံကေပးတဲ့ရသပါ ပါတယ္။ သာမန္ဇာတ္ကားဆုိရင္ ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ရွိေနရင္ ေနာက္ခံဂီတက တုိးသြားတယ္။ ဒိုင္ေယာေလာ့ခ္မရွိရင္ ေနာက္ခံဂီတက က်ယ္လာတယ္။ ဒါေပမဲ့ Sound Design လုပ္မယ္ဆုိရင္ ဒိုင္ယာေလာ့ခ္မရွိတုိင္း ေနာက္ခံဂီတက က်ယ္လာစရာအေၾကာင္း မရွိဘူး။ ဂီတလံုး၀မပါတာလည္း ျဖစ္ႏုိင္သလို ပါရင္လည္း တုိးတိုးေလးပဲျဖစ္ခ်င္ျဖစ္မယ္။ အားလံုးကဒီဇုိင္နာေပၚ မူတည္သြားတယ္။

ဒီစနစ္ကို ဖန္တီးတဲ့အခါ အခက္အခဲေတြေတာ့ အမ်ားႀကီးရွိႏုိင္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔က အသိပဲရွိတယ္။ လက္ေတြ႕လုပ္တဲ့အခါ ႀကံဳရတဲ့ အခက္အခဲေတြကို ႏုိင္ငံတကာကအေတြ႕အႀကံဳရွိတဲ့ Sound Designer ေတြနဲ႔လည္း ခ်ိတ္ဆက္ထားတယ္။ သူတုိ႔ အႀကံဥာဏ္၊ လုပ္နည္းကိုင္နည္းေတြကို ေတာင္းခံလို႔လည္းရပါတယ္။ ဒီကားက HD ကေန ဖလင္ကိုျပန္ေျပာင္းမယ္ဆုိေတာ့ အသံပိုင္းမွာ နည္းပညာအရ အခက္အခဲမျဖစ္ေအာင္ အေျခခံကအစ ေသခ်ာလုပ္မွာပါ။

ေလာေလာဆယ္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ Surround (အသံပတ္လည္စနစ္)ေတာ့ မလုပ္ႏုိင္ေသးေပမယ့္ စတီရီယို ဘယ္သံညာသံမွာတင္ Sound Design လုပ္ထားတဲ့ဇာတ္ကားမွာ အသံသပ္ရပ္မႈ၊ အသံၾကည္လင္မႈက ႐ိုး႐ိုးကားနဲ႔ လံုး၀ကြာသြားပါတယ္။ ႏုိင္ငံတကာ႐ုပ္ရွင္ပြဲေတာ္သြားျပရင္လည္း အသံပိုင္းဆုိင္ရာမွာ ထပ္ျပီးျပင္ဆင္စရာ မလိုေလာက္ေအာင္ Sound Design ကုိလုပ္သြားဖို႔ ျပင္ဆင္ထားတယ္။ ႏုိင္ငံတကာမွာျပတဲ့အခါ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ျမန္မာကားေတြရဲ႕အသံအဆင့္က မဆုိးဘူးဆုိတဲ့ သတ္မွတ္ခ်က္ေလး ရႏိုင္တဲ့အဆင့္အထိ ရည္ရြယ္ထားတယ္။

Sound Design ဆုိတဲ့နည္းပညာကို ျမန္မာ့႐ုပ္ရွင္ေလာကမွာ ဖြံ႕ျဖိဳးရွင္သန္လာေစခ်င္တယ္။ ပိတ္ကားေနာက္ကြယ္က အရမ္းအေရးႀကီးတဲ့ မရွိမျဖစ္ က႑တစ္ခုပါ။ ကၽြန္ေတာ္တို႔လုပ္မွရယ္ မဟုတ္ပါဘူး။ တျခား SD ဒီဇုိင္နာေတြလည္း အမ်ားႀကီး ေပၚေပါက္လာႏုိင္ပါတယ္။ တျခား ႐ုပ္ရွင္ကုမၸဏီေတြကလည္း စိတ္၀င္စားသင့္တယ္။